Στο πλαίσιο του Συνεδρίου με θέμα «Παραδοσιακή και Λαϊκή Ελληνική Ιατρική» κλήθηκα να καταθέσω μερικές εμπειρίες από μια αλλή, ωστόσο κοντινή λαϊκή θεραπευτική παράδοση. Αυτή της γειτονικής Σερβίας.
Για την αυθεντικότητα των όσων παρουσιάζονται εδώ, επιλέχθηκαν κατά βάση, οι θεραπευτικές πρακτικές και τα ιατροσόφια με τα οποία ερχόμουν σε άμεση επαφή κατά τη διάρκεια των παιδικών μου χρόνων. Επίσης, η δράση των όσων αναφέρω μου ήταν γνωστή πριν ακόμα πάω σχολείο, δεδομένου ότι, η χρήση τους ήταν συνυφασμένη με την καθημερινότητα των ανθρώπων που με περιτρυγίριζαν. Άλλος ένας λόγος, να καταλήξω στην παρακάτω επιλογή, ήταν και το γεγονός ότι δεν έτυχε να συναντήσω παρόμοιες αναφορές στην Ελληνική Λαϊκή Θεραπευτική και, ως εκ τούτου, ευελπιστώ ότι θα είναι σε θέση να εμπλουτίσουν το θεραπευτικό οπλοστάσιο ενός Έλληνα.
Οι συνταγές, τις οποίες γνωρίσα πρώτες και η αποτελεσματικότητα των οποίων με έκανε να τις εμπιστεύτω από παιδάκι, σχετίζονται με την αντιμετώπιση των εμπύρετων, πονόλαιμου και βήχα καθώς και την εκδίωξη κρύου.
Για αντιμετώπιση υψηλού και επίμονου πυρετού (δηλαδή από 3η μέρα) ζεσταίνουμε μείγμα από χοντρό άσπρο καλαμποκάλευρο και ξύδι. Με ζεστό ακόμα το μείγμα γεμίζουμε κάλτσες και τις φοράμε κατά τη διάρκεία του νυχτερινού υπνού.
Στο ξεκίνημα του πονόλαιμου, πριν τον ύπνο, βάζουμε ως επίθεμα γύρω από το λαιμό ύφασμα, το οποίο έχουμε μουλιάσει σε λίγη βραστή ρακή, και το δένουμε με ένα ζεστό μαντήλι. Όσο πιο ζεστό το αντέχουμε τόσο πιό αποτελεσματικό. Ομοίως, για το βήχα ή τα φλέματα τοποθετούμε μεγαλύτερο κομμάτι υφάσματος πάνω στα πνευμόνια, κάτω από τη φανέλλα.
Η συγκεκριμένη ρακή ( από σταφύλι, με κίτρινη απόχρωση λόγω των ειδικών βαρελιών στα οποία διατηρείται) χρησιμοποιείται και στις εντριβές για την αντιμετώπιση του υψηλού πυρετού.
Οι εμπειρίες μου από την καθημερινή πολύωρη παραμονή στην φύση συσχετίζονται με απλές, αυθόρμητες πρακτικές αντιμετώπισης μικροτραυμάτων που προέκυπταν που και που.
Σε περίπτωση μικροκοψίματος ή γρατσουνιάς απολυμαίνουμε το σημείο με το σάλιο μας. Στη συνέχεια ακουμπάμε ή δένουμε με ένα βλαστάρι φύλλο Πεντάνευρου, ώστε να δροσίσει το σημείο.
Επίσης από τις βόλτες στην υπαιθρό, θυμάμαι πολυάριθμους ηλικιωμένους να συλλέγουν την περίοδο άνθισης του το λουλούδι του Κράταιγου, μαζί με το φύλλο του. Το έκαναν από αφέψημα έως διάφορα παρασκευάσματα και βάμματα. Τότε ήταν το αγαπήμενο αφέψημα για αντιμετώπιση των καρδιοπαθειών. Επίσης, το λουλούδι του Σαμπούκου, με το υπέροχο, απαλό άρωμά του, γινόταν δημοφιλέστατος χυμός, για τέρψη του λάρυγγα και της καρδιάς με ταυτόχρονη διουρητική δράση.
Και ένα, σχεδόν αλχημιστικό, για τον πόνο των αυτιών στα παιδιά είναι μια στάγονα γάλακτος θηλάζουσας γυναίκας τοπικά, το οποίο δεν μπορεί παρά να μας θυμίσει τις συνδέσεις των στοιχείων και οργάνων της Παραδοσιακής Ιατρικής. Κατά τα λεγόμενα, ο χυμός αυτός του σώματος προσφέρει ευχάριστη και θερμή αίσθηση με σχέδον άμεση ανακούφιση. Στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι η πρακτική είναι η θηλάζουσα μητέρα να θεραπεύει παιδιά του ιδίου φύλου με το δικό της (δηλαδή η μήτερα που θηλάζει κόριτσι θεραπεύει και άλλα κορίτσια, ενώ η μητέρα που θηλάζει αγόρι μπορεί να θεραπεύσει και άλλα αγόρια).
Μια πιο προσιτή λύση για πόνο στα αυτιά είναι η καρδιά του κρεμμυδιού. Αφαιρούμε τις στρώσεις του κρεμμυδιού μέχρι να φτάσουμε στην καρδιά του και τοποθετούμε αυτό το μέρος απευθείας στο αυτί.
Ένα δοκιμασμένο χέρι βοηθείας απευθείας από τον κήπο ή την κουζίνα μας, το οποίο είναι ακόμα παρόν σε σπίτια, είναι το λαχανόφυλλο για αντιμετώπιση αρθριτικών πόνων. Το φύλλο το χτυπάμε ή ακόμα σιδερώνουμε, και το στερεώνουμε στο επώδινο σημείο. Η χρήση λαδιού πάνω στο φύλλο είναι προαιρετική.
Για αντιμετώπιση πόνου στα ιγμόρεια κάνουμε επίθεμα με απαλά ζεσταμένο άλατι και τοποθετούμε μέσα σε λεπτό υφάσμα ή γάζα πάνω στο μέτωπο.
Δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τα σέρβικα ιατροσόφια χωρίς να δώσουμε απαραίτητο λόγο τιμής στο σκόρδο και στο χοιρινό λίπος (λαρδί).
Ακόμα και σήμερα, η χρήση αυτών των δυο είναι τόσο διαδεδομένη ώστε χαριτολογόντας να λέμε ότι αποτελούν πυλώνες του σέρβικου “εμβολίου”.
Λίγες μόλις σκελίδες σκόρδου είναι σε θέση να σταματήσουν την εξέλιξη οποιουδήποτε κρυλογήματος ή εποχιακής ασθένειας και να επαναφέρουν την υγεία.
Το σκόρδο παίζει, επίσης, πρωταρχικό ρόλο στην αντιμετώπιση της υψηλής πίεσης, ενώ ένα άλλο εξίσου σέρβικο παρασκεύασμα αποτελείται από σμέουρα και μαϊντανό.
Το γνήσιο καθαρό χοιρινό λίπος ήταν για την Σερβία ότι είναι στην ουσία το ελαιόλαδο για την Ελλάδα. Το καθαρό λίπος έχει πλέον αποχωρίσει από τη μαγειρική ενώ η θεραπευτική του αξία για τους μυημένους παραμένει υψηλή. Προστάτευε από παλιά από τις πιθανές επιπλοκές των μαγουλάδων ( και σε μορφή λεπττών λουρίδων από λαρδί/μπεϊκον), χρησιμοποιείτο για εντριβές στα εμπύρετα, και ως συνδετικό σε διάφορα παρασκευάσματα κυρίως για αντιμετώπιση αρθριτικών πόνων.
Όπως πολύ εύκολα συμπεραίνεται από τα παραπάνω, τα πάντα έχουν την θεραπευτική τους αξία, αρκεί να είμαστε σε θέση να τα παρατηρήσουμε, αξιολογήσουμε και αποδεχτούμε. Επίσης, ενθυμούμενη όλα αυτά δεν μπορώ παρά να αισθανθώ τη βαθεία ευγνωμοσύνη και αγάπη για τους ανθρώπους οι οποίοι με εισήγαγαν σ’ αυτό το φυσικό τρόπο ζωής, όπου η κάθε ειλικρινής προσπάθεια ανταμοίβεται πολλαπλώς και ποικίλως, όπως ακριβώς είναι και τα δώρα της φύσης και της ζωής σύμφωνα με αυτήν.
