Η Λαϊκή Ιατρική, μέγιστη ιστορική πραγματικότητα, εμφανίζεται μέσα στο χρόνο όχι μόνο μέσα από τα τεκμήρια που μας άφησε, αλλά και συνεχώς και αδιάκοπα ερευνάται και εφαρμόζεται. Το φαινόμενο αυτό της επιθυμίας συνέχισης της έρευνας και της επιλογής εφαρμογής λαϊκής ιατρικής, οδηγεί, τελικά, στην πλήρη αφύπνιση και πραγματώνεται και το ανθρώπινο δικαίωμα να ερωτά το άτομο και να ερωτάται, δηλαδή, μια διέγερση που δεν λαμβάνει χώρα στα ζώα.Με αυτό τον τρόπο η φυσική επιλογή και η απόκτηση γνώσης, μας οδηγεί στα βήματα των προγόνων μας, δηλαδή, στα βήματα εκείνων που έδωσαν κοσμολογικές απαντήσεις.
Ο Αριστοτέλης με τη φράση του : “Η ανοχή και η απάθεια είναι οι τελευταίες αρετές μιας θνήσκουσας κοινωνίας”, μας θέτει προ των ευθυνών μας. Ο Ιπποκράτης έθεσε τις βάσεις της ορθής θεραπευτικής επιλογής σε κάθε άνθρωπο, κάθε στιγμή, σε κάθε τόπο και τεκμηρίωσε ως Τέχνη την Λαϊκή Ιατρική. Αφού έγινε κατανοητό και κυρίως, αποδεκτό, ότι ο κόσμος δεν είναι κάτι το στατικό, αλλά κυριαρχεί στο συνεχές γίγνεσθαι, με ταυτόχρονη διαρκή φθορά, χωρίς να δημιουργείται χάος, αλλά σε πλήρη τάξη, δόθηκαν και οι απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα.
Τα ερεθίσματα της καθημερινότητας, δια μέσου των πέντε αισθήσεων, παρασκεύασαν τις πρώτες “συνταγές” ή συνθέσεις των φυτών, ως φυσική αγωγή. Η παρατηρητικότητα του Ιπποκράτη κατέστησε άξια σεβασμού την Διαγνωστική του. Η εξειδικευμένη μεθοδολογική ιατρική σκέψη του, καθώς, και άλλων αξιόλογων γιατρών με τελευταίο αυτής της αρχαίας εποχής, τον Γαληνό, είναι η μητέρα της δυτικής ιατρικής σκέψης. Η χειρουργική και ειδικότερα, η τραυματολογία, αποτέλεσε ένα λαμπρό σημείο της Ιπποκρατικής ιατρικής, η οποία, με την υποδειγματική διάγνωση, οδήγησε σε ορθολογική θεραπεία των τραυμάτων.
Βέβαια, καθοριστικό παράγοντα αποτέλεσε και η έμφυτη διάθεση των Ελλήνων για το τί υπάρχει πιο έξω από αυτό που όριζαν, μαζί με το ανάλογο οικονομικό ενδιαφέρον. Αυτό φέρνει την μάθηση, εμπλουτίζει τον πολιτισμό και ανατάσσει την Οικονομία. Από τα κάθε λογής ευρήματα, αλλά και γενικά, την πολιτιστική κληρονομιά, ερμηνεύθηκε ο τρόπος ζωής, οι συνήθειες, τα εργαλεία και όπως είναι λογικό, και ο τρόπος ίασης.
Είναι γνωστό ότι πολλά φυτά βρέθηκαν ως απεικονίσεις και παραστάσεις δενδρολατρείας και ενδεικτικά αναφέρεται η βελανιδιά (Δρυς). Από το ζωικό και φυτικό βασίλειο, ο καλλιτέχνης και κυρίως, ο ζωγράφος, άντλησε τις χρωστικές ουσίες και έδωσε ζωντάνια στα έργα του.
Στην Ιλιάδα, από τα αρχαιότερα επικά ποιήματα, καθώς, και στην Οδύσσεια, γίνεται αναφορά σε πολλά είδη φυτών, τα οποία ο Όμηρος τα ονομάζει και ως φάρμακα και τα διαχωρίζει σε :
- εσθλά (που κάνουν καλό)
- μητιόεντα (αποτελεσματικά)
- θυμοφθόρα (φέρνουν τον θάνατο)
- ανδρόφονα (σκοτώνουν τον άνθρωπο)
- λυγρά (ολέθρια)
Τα βότανα ως φάρμακα, ισοδυναμούν με το μαγικό μέσο για την ίαση και πέραν τούτου, η εγκοίμηση, αλλά και η νηστεία, τα ενισχύουν και ενδεικτικά, αναφέρονται η μίνθη, η ασφάκα, το δίκταμο, το σέλινο, το σουσάμι από το οποίο παράγεται και έλαιον, το κύμινο. Συνειρμικά θα σκεφθεί κάποιος και τον Κένταυρο Χείρωνα και τις άπειρες γνώσεις του για αυτά τα βότανα.
Όλες οι δραστηριότητες γύρω από την ίαση συνέβαλαν στην Οικονομία. Ο Αριστοτέλης και πάλιν, μας βάζει σε τάξη με τη φράση του : “Ο νόμος καθορίζει τα όρια της νομής της οικίας και η νομή λέγεται και Οικονομία”. Και όταν η νομή της ευρύτερης οικίας βαίνει καλώς, έχουμε ευεξία, διότι η ευφραίνεται και η καρδιά και έτσι έχουμε γέλιο και υγεία στην ίδια ευθεία. Το γνώριμο στοιχείο της καρδιάς είναι το αίμα και σ’ αυτό έχει έδρα η νόηση, η πνοή και η θερμότητα όταν αυτή υποστηρίζεται από σωστή τροφή, όπως διαιτητική, όπως λέγεται, δηλαδή, ως η κατάλληλη και επιλογή τροφής σε μέρες υγιεινές ή νοσηρές.
Το αίμα είναι τη πεμπτουσία του ανθρώπου και όχι μόνον. Όταν αυτό παγώσει, η ψυχή εγκαταλείπει το σώμα. Αίμα, η ομηρική λέξη με 250 περίπου παράγωγα που έρχονται αυτούσια έως τις μέρες μας π.χ. αιματοχυσία, αιμάσσω, αιματώνω κ.ά. Η καρδιά είναι η ρίζα των αρτηριών και το ήπαρ η ρίζα των φλεβών. Βέβαια, ποιότητα αίματος έχει και η σπλήνα, η οποία κατέχει εξέχουσα θέση τόσον στη λαϊκή ιατρική όσον και στην ανατολική ιατρική. Κατά τον Εμπεδοκλή, η καρδιά προβάλλεται ως το κεντρικό όργανο του σώματος.
Ο Εμπεδοκλής διακρίνει τρεις εκδηλώσεις του πνεύματος του φορές της ζωής :
α) “ζωικό πνεύμα” που έχει έδρα την καρδιά.
β) “ψυχικό πνεύμα” που έχει έδρα τον εγκέφαλο.
γ) “φυσικό πνεύμα” που έχει έδρα το ήπαρ.
Το αίμα αποτελεί τον ισχυρό δεσμό της οικογένειας, των κοινωνικών ομάδων, των φυλών, μεταφέρει τον γενετικό κώδικα και χωρίς αυτό δεν μπορούμε να υπάρξουμε.
Επισημαίνεται ότι, το αίμα, πλην, της λήψης τροφής, επηρεάζεται και από τους αυξημένους θορύβους, μπορεί να αυξήσει την πίεσή του κατά 10%, βελτιώνεται, όμως, η αιμοδυναμική του κατάσταση από επιλεγμένα κομμάτια κλασσικής μουσικής. Η “καυτή” τζαζ διεγείρει την κυκλοφορία του με περισσότερη ενέργεια. Ο Στραβίνσκι προέβη στην επισήμανση ότι τα κρουστά όργανα, καθώς, και τα μπάσα, ενεργούν ως ένα κεντρικό σύστημα κεντρικής θέρμανσης στο σώμα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Στις μαντινάδες η καρδιά έχει ξεχωριστή θέση, περισσότερο και τα μάτια, όχι για την ανατομική της θέση, αλλά δηλώνει την αγάπη, τον έρωτα, τα αισθήματα, την ψυχική συγκρότηση.
“επήγα πάλι στο γιατρό
γιατί πονεί η καρδιά μου
και την μορφή σου βρήκανε
στο καρδιογράφημά μου”.
Ο Δημόκριτος για τις θανατηφόρες μολύνσεις συνιστούσε το άκουσμα ήχων από φλάουτο. Ο βασιλιάς των Λακεδαιμονίων Λυκούργος, εμψύχωνε τους πολεμιστές του πριν την μάχη με ακούσματα ήχων από σάλπιγγες και φλογέρες.
Η επικοινωνία και οι ανθρώπινες σχέσεις είναι αναγκαίες και βέβαια, δεν είμαστε ταγμένοι να καταγράψουμε πού είναι το δίκαιο επί παντός επιστητού. Το δικό μας χρέος συνίσταται στο να ερευνήσουμε πού βρίσκεται το μικρότερο κακό, όπως λέει ο Σεφέρης και η προσπάθεια για την εκπλήρωση αυτού του χρέους μας είναι η ανάπτυξη ενός μηχανισμού εμπιστοσύνης στον εαυτό μας, προκειμένου να προβούμε στην απογείωση των συνεπειών της κοινωνικής περιπλοκότητας. Με ροκανισμένα τα θεμέλια της εμπιστοσύνης, η εξάπλωση της περιπλοκότητας μπορεί να λάβει επιδημικές διαστάσεις και να απειλήσει την ελεύθερη βούληση και την προσωπική ευθύνη. Πάσχουμε από την έλλειψη βαθύτερου ψυχικού πολιτισμού, από αυτό που λέγεται ήθος.
Η νοητική κραδασμική επιτάχυνση που αγαπά την Λαϊκή Ιατρική ενισχύεται και από λεπτές νοητικές συμβάσες που σχετίζονται με την ηθική. Η πολυμάθεια δεν διδάσκει, ούτε εξασφαλίζει, οπωσδήποτε, την βαθύτερη κατανόηση. Η αγανάκτηση δεν προσφέρει τίποτα στον αγανακτισμένο. Η υπερβολική καταναλωτική συνήθεια καταστέλλει την προσωπικότητα, μειώνονται οι άμυνες και ταυτόχρονα, εκχωρείται η προσωπική βούληση ως επιθυμία διαχείρισης από τρίτους, ισχυροποιημένη από αδρανοποίηση του νου προς ιεράρχηση των αναγκών
Στην εποχή της πανδημίας που διανύουμε, ένας όρος περισσότερο τρομοκρατικός παρά επιστημονικός, ο μόνιμος φόβος και η ανησυχία αφαιρούν την ζωτικότητα και την φυσική άμυνα του οργανισμού. Είναι γνωστή η φράση ότι δεν υπάρχουν ασθένειες, αλλά ασθενείς, γιατί ασθένεια είναι το πώς βλέπει την ζωή του κάποιος που βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Η λαϊκή ιατρική, ως ελληνικό αποτύπωμα στο κοσμικό γίγνεσθαι, συμβάλει στην αναγέννηση του νου και του σώματος. Οι πυθαγόρειοι θυμίζουν με τη φράση “ζυγόν μη υπερβαίνειν” πόσο απαραίτητη είναι η ισορροπία δυνάμεων στο σώμα.
Η Λαϊκή Ιατρική έλαβε χώρα σε περιόδους έξαρσης του πνεύματος, όταν οι Έλληνες ονοματοδότησαν σταθερές του σύμπαντος με τις εκάστοτε συντεταγμένες τους στον παγκόσμιο χάρτη.
Το μείγμα του θρύλου, του μύθου, και της πραγματικότητας, βγάζει στην επιφάνεια την δόκιμη αλήθεια και για αυτό το λόγο ο Αντισθένης, όταν ρωτήθηκε, ποιο είναι το δυσκολότερο μάθημα, απάντησε “το να ξεμάθουμε το κακό”. Αυτό είναι επανάσταση.
Μπορείτε να μεταβείτε στη σελίδα συζητήσεων για το συγκεκριμένο άρθρο στο Φόρουμ Παραδοσιακής Ελληνικής Ιατρικής πατώντας εδώ
